Vojvodina može da se ponosi mnogo čime, a sada je na redu lista od deset najlepših vojvođanskih dvoraca. Iako neki dvorci sa liste nisu otvoreni za posetioce, ipak izazivaju i divljenje spolja.
Fantast Bečej
Ovaj dvorac sazidao je Bogdan Dunđerski, a priču o njemu i njegovom zanimljivom životu možete čuti od kustosa tokom razgledanja ovog nesvakidašnjeg zdanja. Zidovi i vrata su jedino što je ostalo autentično, dok su raskošni nameštaj, nakit, tepisi, kristalni lusteri i slike nestali tokom rata.
Bogdan Dunđerski je bio u dobrim odnosima sa Urošem Predićem i kad je odlučio da na svom imanju podigne kapelu Sv. Đorđa, Prediću je poverio da oslika ikonostas. Na tom mestu Bogdan Dunđerski je i sahranjen, 1943. godine, a u kapeli se sada organizuju krštenja i venčanja. Osim toga, na imanju se nalazi i ergela sa oko 80 grla u šest konjušnica, a postoji i staza za trening galopera. Dvorac je renoviran u luksuzni hotel, a objekat je otvorenog tipa i ima vrlo bogatu turističku ponudu.
U prostranom parku francusko engleskog tipa nalaze se brojne staze za šetnju, teniski tereni, a radi se i na uređenju obližnjeg jezera. Dvorac je spomenik kulture od velikog značaja.
Dvorac Kaja Pala, Bačka Topola
Ovaj dvorac nalazi se u centru Bačke Topole,a sagrađen je 1806. godine za barona Kraj Pala, kao zgrada namenjena za stanovanje njegove porodice. Dvorac je pravougaone osnove, a na zadnjoj strani se nalazi manji aneks sa sporednim ulazom. Na prednjoj fasadi je naglašen srednji rizalit u malterskoj plastici, sa terasom i ogradom od kovanog gvožđa, karakterističnom za ovaj period. Takođe, na prednjoj fasadi se uviđa pravilan ritam prozorskih osa i veliki ulazni portal sa lučnim otvorom koji je naglašen kamenim dovratnikom.
Na imanju Krajovih je izgrađena i katolička Katedrala, najviša u jugoistočnoj Evropi, a druga po visini u Evropi. U temelje je ugrađeno srce Kraja Pala koji je poginuo u Pešti, koje je iz Pešte doneto u srebrnoj kutiji. Na Katedrali se nalazi i ploča sa posvetom Kraju Palu koji je finasirao izgradnju iste na kojoj se nalazi natpis – Počivaj među svojima.
Dvorac je u dobrom stanju i u njemu se nalazi Galerija i Zavičajni muzej, a zgrada je proglašena za spomenik kulture i obnovljena 1993. godine.
Dvorac Ilion, Sremski Karlovci
Palata barona Rajačića građena je u prvoj polovini 19. veka, a današnji izgled dobila je 1920. godine. Zgradu je baron Rajačić otkupio od porodice Mioković-Hadži i renovirao je 1856. godine po planu bečkog arhitekte Sideka.
Kolska kapija predstavlja poseban objekat na kojem se nalazi prepoznatljivi grb Rajačića. Iznad srednjeg prozora na spratu u središnjem delu piše: “Ilion”. Dvor dvorišnom fasadom prema Železničkoj ulici gleda na nekada prelepi park, koji je danas pretvoren u travnjak. U dvorištu dvorca se nalazi česma Patrijarhovac, posvećena Bogojavljenju. Fasada u prizemlju ima tri ispada, a srednji deo je krunisan krovom na šest voda i dominira fasadom.
Danas je zgrada pretvorena u Gradski muzej Sremskih Karlovaca sa etnološkom zbirkom predmeta, sobom i kuhinjom sa kraja 19. veka.
Dvorac Stratimirovića/Dunđerskih, Kulpin
Ovo je kompleks od dva dvorca, koja su prvobitno sagrađena za porodicu Stratimirović, koji su bili vlasnici oko 120 godina. Jedno kratko vreme, imanje je od Stratimirovića, otkupio Matej Semzo od Kamjonike, ali posle par godina, imanje je prodao Lazaru Dunđerskom, koji je kao i njegov sin Đorđe znatno doprineo razvoju i modernizaciji poljoprivrede u Kulpinu.
Manji dvorac je izgrađen krajem 18. veka, a veći je izgrađen polovinom 19. veka. Manji dvorac je prizemna zgrada simetrične fasade, prozori i ulazna kapija su ukrašeni rešetkama i elementima od kovanog gvožđa. Veliki dvorac je dobio današnji izgled početkom 20. veka, kada je došao u vlasništvo Lazara Dunđerskog. Prema projektu arhitekte Momčila Tapavice, obnova i rekonstrukcija urađena je 1912. godine. Veliki dvorac je prizemna zgrada izuzetno skladnih proporcija sa karakterističnom pristupnom rampom u kojoj je smešten glavni ulaz. Sa dvorišne strane se nalazi visoki parter sa polukružnom terasom. Glavnom fasadom dominira klasicistički portik sa stepeništem, pristupnim rampama i četiri para jonskih stubova koji nose arhitrav i timpanon. Porodica Dunđerski je zadržala posed sve do Zakona o nacionalizaciji 1945. godine. U velikom dvorcu se danas nalazi poljoprivredni Muzej, u kome se nalazi i nešto rodoslova porodica Stratimirović i Dunđerski.
Danas je mali dvorac pretvoren u mesnu kancelariju i kancelarije kulpinskih udruženja građana. Park oko dvoraca, kao i zgrada velikog dvorca su veoma dobro očuvani, dok je mali u lošem stanju. Oba dvorca su spomenici kulture od velikog značaja, a veliki je otvoren za posetioce.
Vladičanski dvor, Vršac
Dvor je izgrađen između 1750. i 1757. godine dok je vladika bio Jovan Georgijević i jedini je ove namene iz perioda baroka. Izgrađen je kao reprezentativni spratni objekat za potrebe banatskih episkopa nakon preseljenja eparhije iz Karansebeša u Vršac.
U prizemlju dvora je kapela posvećena Sv. arhangelima Mihajlu i Gavrilu, sa ikonostasom koji je oslikan između 1761. i 1765. godine. U dvoru se nalaze vredne zbirke ikona, portreti najznačajnijih vladika vršačke eparhije i velika biblioteka. Radikalnu adaptaciju, koja je u potpunosti izmenila izgled objekta, izvršio je vladika Gavrilo Zmejanović 1904. godine, kada je izmenjen ulazni deo i rekonstruisan krov. U to vreme je glavna fasada dobila neobarokni i neorenesansni dekorativni program, pilastre i nove prozore, dok osnova zgrade nije bitno izmenjena.
Ograda parka sa bogatom baroknom kombinacijom zidne mase i kovanog gvožđa je autentična. U dvorcu se nalazi sedište banatskog episkopa, a zgrada predstavlja spomenik kulture od izuzetnog značaja.
Ruski dvor, Šid
Zgrada među Šiđanima poznatija kao Ruski dvor, je ustvari letnja vladičanska rezidencija, a prva namena mu je bila upravna zgrada za imanje davano na korišćenje Križevačkoj eparhiji od strane Marije Terezije. Zgrada je završena 1780. godine. Od 1920. godine pa sve do 2002. godine u njemu je bio manastir sestara Vasilijanki, a u posleratnim godinama sirotište i internat.
Početkom treće decenije 20. veka tu je osnovan samostan grkokatoličkih redovnica (Rusina), dok je za vreme Drugog svetskog rata u zgradi bila smeštena partizanska bolnica. Posle rata se u zgradi „Ruskog dvora“ nalazila muzička škola, dok je danas to ponovo samostan grkokatoličkih redovnica. Objekat je sagrađen u stilu baroka, a u okviru pravougaone jednospratne građevine projektovana je crkva smeštena u južnom traktu. Pored strmog četvorovodnog krova, poseban akcenat kompoziciji daje bogatije oblikovani zabat nad ulazom u crkvu i barokni zvonik, ukazujući svojom izdvojenošću na namenu ovog dela zgrade.
U prizemlju zgrade se nalazi etnografski muzej, a u dvoru se mogu naći knjige stare i preko 250 godina. Zgrada se od pre nekoliko godina nalazi pod zaštitom države i predstavlja spomenik kulture od velikog značaja. Dvor je otvoren za posetioce.
Vladičanski dvor, Novi Sad
Dvor vladike bačkog je sagrađen 1901. godine na mestu gde je bio stari koji je srušen u bombardovanju 1849. godine. Izgrađen je po projektu Vladimira Nikolića pored Saborne pravoslavne crkve “Svetog Đorđa”, i predstavlja Nikolićevo remek-delo.
Dvor je izgrađen kao eklektična mešavina srpsko – vizantijskog i romantičarskog stila. Ovaj reprezentativni dvor se nalazi na jednoj od centralnih pozicija, na uglu Zmaj Jovine i Dunavske ulice. U dvoru se nalazi i dvorska kapela koja je služila za bogosluženja i ruskoj emigraciji do Drugog Svetskog rata. Ikonostas u dvorskoj kapeli je oslikao slikar A. Avenev, a zidove velike trepezarije na spratu je Vladimir Predojević.
Dvor je 2007. godine obnovljen i nalazi se u perfektnom stanju. Dvor je evidentirano kulturno dobro.
Patrijaršijski dvor, Sremski Karlovci
Zgrada dvora je sagrađena između 1892. i 1895. godine po projektu našeg arhitekte Vladimira Nikolića, na mestu gde se nekada nalazio “Pašin konak”. “Pašin konak” je bio prva rezidencija poglavara srpske crkve nakon prebacivanja arhiepiskopije iz Peći u Sremske Karlovce. Mitropolit Stefan Stratimirović je 1817. godine osnovao fond za prikupljanje sedstava za izgradnju dvora, a koji je izgrađen za vreme mitropolita Georgija Brankovića. Dvorsku kapelu je oslikao Uroš Predić.
Glavna fasada ima isturene bočne rizalite naglašene u visini prvog sprata stupcima-pilastrima koji se u visini atike završavaju trougaonim timpanonima, a središnji rizalit je naglašen sa tri prozora koji su veći od ostalih, terasom i ulazom ispred koga je stepenište sa bočno postavljenim kamenim skulpturama dva lava. Palata patijaršije je ne samo administrativno sedište Srpske pravoslavne crkve, nego i riznica u kojoj su smeštene dragocenosti, umetnički materijal, ikone, portreti mitropolita i najznačajnijih crkvenih velikodostojnika, različiti predmenti primenjene umetnosti i biblioteka retkih i vrednih rukopisa i stare štampane knjige. U sklopu dvora je za javnost otvorena riznica sa stalnom postavkom predmeta iz 18. i 19. veka iz razorenih i ugroženih crkava u Bosni i Hrvatskoj. Kompleks je ograđen visokom ogradom, kombinovan zidom i rešetkama od kovanog gvožđa.
Danas je zgrada stalna rezidencija vladike sremskog i letnja rezidencija srpskog patrijaha, i muzej Srpske Pravoslavne Crkve. Zgrada i park se besprekorno održavaju. Dvor je spomenik kulture od izuzetnog značaja.
Vila Lujza, Palić
Prelepa Vila s kraja 19 veka, tipične Palićke arhitekture, donedavno kazino, sada je novo renovirani luksuzni objekat Vila Lujza. Vila Lujza se nalazi na 20m od obale Palićkog jezera, okružena Palićkim parkom, u neposrednoj blizini su Zoo vrt, ženski štrand, teniski tereni, jedriličarski klub i mnogi restorani.
Vila raspolaže sa 7 luksuznih apartmana visokog komfora, recepcijom, aperitiv-barom, dve manje trepezarije za doručak (usluga na bazi švedskog stola) i parkingom.
U sklopu Vile na raspolaganju gostima su i dve prelepe terase od kojih se jedna nalazi na samom krovu objekta, odakle se pruža prelepi pogled na panoramu parka i Palićkog jezera, što pruža gostima dodatni ugođaj, dok se druga nalazi ispred samog ulaza u Vilu.
Vila Stanković, Čortanovci
Stara vila Radenka Stankovića, kardiologa, ministrа prosvete za vreme vladavine kralja Aleksandra I i namesnika kralja Petra II, sazidana 1930. godine, atraktivno je delo arhitekte Dragiše Brašovana. Vila je urađena u stilu srpskih srednjovekovnih dvoraca, a smeštena je u čortanovačkoj šumi na imanju koje obuhvata 35 jutara raspoređenih na šest nivoa-terasa.Tokom godina ovaj objekat menjao je vlasnike, a vila je 1972. godine ponovo vraća AP Vojvodini.
Ovo zdanje, nakon konfiskacije posle Drugog svetskog rata, bilo je rezidencija: Aleksandra Rankovića, Slobodana Penezića Krcuna i, naravno, Josipa Broza Tita. U zdanju se nalazi sala za sastanke sa 24 sedišta, dve jednokrevetne sobe, TV-salon, trpezarija sa kuhinjom. Pored zgrade je bazen, tereni za male sportove, dva teniska terena i devet bungalova. Danas ovo zdanje služi za protokolarne prijeme Izvršnog veća Vojvodine, a domaćini koji o njemu brinu trude se da se što bolje očuva.
Pored ovog lepog zdanja, tu je i tzv. Žuta kuća, dalje je pecara, štala i prostorije za osoblje koje je održavalo vilu. U vili je sniman film Soje Jovanović “Silom otac”. Vila nije otvorena za posetioce.
dvorci.info
