Planetarno obeležavanje rođendana tvorca junaka Olivera Tvista i Dejvida Koperfilda pretvorilo se u proslavu njegove besmrtnosti. Popularnost pisca Čarla Dikensa (1812-1870) ni dve stotine godina posle njegovog rođenja se ne smanjuje.
Od početka godine u Velikoj Britaniji vlada groznica: organizuju se tribine, festivali kratkih filmova na temu Dikensa, šetnje Londonom po ključnim lokacijama njegovih romana, daju retrospektive filmova snimljenih po njegovim djelima, snimljena je serija “Velika očekivanja”. I sam dan piščevog rođenja, 7. februar, obilježen je u velikom stilu – u Portsmutu, mjestu gdje je rođen na jugu Engleske, priređena je velika ulična zabava, a princ Čarls i glumac Ralf Fajns položili su vijenac na njegov grob u Vestministerskoj opatiji u Londonu.
– Na značaj Čarlsa Dikensa nije teško podsjetiti, zato što izdavanje njegovih djela praktično nije ni prestajalo – kaže profesor dr Zoran Paunović, šef katedre za anglistiku Filološkog fakulteta u Beogradu.
– On je bio ne samo najveći pisac u svoje vrijeme, već je ostao živ i do danas. Jedan od onih, ako ne i prvi po tome koliko je njegovo djelo i danas aktuelno.
OD RUSIJE DO FILADELFIJE
DIKENS je samo dva puta posjetio Filadelfiju, ali i to je bilo dovoljno da stekne naklonost ljudi ovoga grada. Dobio je statuu u parku, a kolekcionari iz ovog grada nabavili su veliki broj predmeta koje imaju veze sa njim, među kojima je i 1.200 njegovih pisama. Velikom izložbom – na kojoj se mogu vidjeti skice za “Olivera Tvista”, rukom pisana pisma izdavaču, ali i preparirani gavran Grip (koji je poslužio kasnije Edgaru Alanu Pou za čuvenu poemu), građani Filadelfije pridružili su obilježavanju jubileja. I Rusija sa Dikensom živi skoro isto toliko koliko i sama Engleska: 1836. godine debitovao je kao pisac ogleda, a dvije godine kasnije počeli su tamo da ga štampaju. Jubilej je u Moskvi obilježen predstavama “Bitka života” i po motivima romana “Pikvikov klub”, koji je možda najomiljeniji. Pod njegovim uticajem u ruskoj književnosti pojavio se žanr “božićnih priča”, u kome su se okušali Leskov i Čehov.
On jeste pisac karakterističan za 19. vijek i naročito se to doba u Engleskoj pamti po njemu. Međutim, svojim djelom uspio je da preživi ne samo 19. nego i 20. vijek i da i u ovo doba bude aktuelan.
Za Paunovića je Dikens jedan od najvećih pisaca u istoriji literature, koji je nudio čitaocima borbu za pravdu, uzbuđenje i duboke emocije što se traži i danas.
– Iz tog razloga njegova djela imaju vanvremensku dimenziju. Aktuelne su njegove vječno uzbudljive priče, aktuelna je njegova sposobnost da dirne emocije čitaoca – kaže Paunović. – Aktuelan je njegov humor, koji je uvek tu negde na granici groteske i kao takav primjeren današnjem vremenu. Savremeno je njegovo nastojanje da kroz pojedinačne ljudske sudbine uhvati vrijeme u kome se te sudbine odigravaju i isto tako neke univerzalnije koje se tiču ljudskog života.
Presudno za neke bitne odlike Dikensove proze, po Paunovićevom mišljenju, bilo je to što je u ranoj mladosti primoran da, za izvesno vreme, prekine školovanje i radi pod nehumanim uslovima kakvi su vladali u engleskim radionicama na početku 19. vijeka.
– Možda je malo poznato da je godinu dana svog života proživio sudbine svojih nesrećnih malih junaka o kojima govori. Živio je u jako teškim uslovima, dok mu je otac bio u zatvoru. Tada je upoznao tamnu stranu naličja engleskog života, što mu je pomoglo da ga vjerodostojno opiše. Ta slika je istinita i iskrena, a ne ispunjena nekim lažnim osećanjima.
Zaziranje od bogatih i saosećanje sa siromašnima nije sprečilo Dikensa da bude poštovan i voljen i među moćnicima. Za razliku od drugih velikih pisaca i umetnika, Dikens je u svoje vreme bio zvezda, što Kler Tomalin, vodeći biograf ovog pisca objašnjava time da je čitaocima davao ono što su želeli:
NOVČIĆ
U znak obilježavanja dva vijeka od Dikensovog rođenja, britanska kovnica je napravila novčić koji predstavlja lik Čarlsa sačinjen od naslova njegovih najpoznatijih djela. Novčić je namjenjen kolekcionarima, a portret je djelo umjetnika Metjua Denta, koji je bio inspirisan bistom književnika koja se nalazi u muzeju Čarlsa Dikensa u Londonu. Ispunio ga je riječima iz naslova Dikensovih romana “Dejvid Koperfild” i “Božićna pesma”, a po ivici novčića ispisana je parola “Nešto će već da iskrsne”, koju je često ponavljao lik Vilkins Mikober iz najpoznatijeg Dikensovog dela “Dejvid Koperfild”.
– Želio je da pokaže da je običan svijet isto tako zanimljiv kao i bogati i poznati. I uspio je u tome. Bio je veoma duhovit i zasmijavao je ljude.
Svi Dikensovi biografi ističu kako je bio osoba nevjerovatne energije i gladi za životom, neumoran u radu, pa zato ne čudi to što je njegov opus pozamašan. Napisao je 20 knjiga, ogroman broj članaka i pisama, uređivao novine, organizovao obrazovanje svoje desetoro dece, agitovao za reforme političkog i zdravstvenog sistema, stanovanja, uvođenje kanalizacije. Obišao je svet, glumio, držao govore, prikupljao novac…
Na najvećoj filmskoj internet bazi IMDB ime Čarlsa Dikensa nudi nevjerovatnih 325 filmskih naslova. Prvi među njima je kratki film iz 1897. “Smrt Nensi Sajks”, a najnovija djela su dva filma u pripremi – “Velika očekivanja” sa Ralfom Fajnsom i Helenom Bonam Karter i “Oliver Tvist” sa za sada nepoznatom glumačkom podjelom, kao i serija “Misterija Edvina Druda”.
Čak i posle dva vijeka o njemu ne prestaju da pišu, govore, snimaju. Najavljene su nove biografije, ekranizacije… Možda razlog treba potražiti u tome što su njegove tipično socijalne teme aktuelnije nego ikad.
Novosti.rs
